الکتروموتور ترمزدار یکی از مهم‌ترین انواع الکتروموتورهای صنعتی است که در کاربردهایی استفاده می‌شود که نیاز به توقف سریع، دقیق و کنترل‌شده‌ی موتور وجود دارد. برخلاف الکتروموتورهای معمولی که پس از قطع برق به آرامی و با گذر زمان متوقف می‌شوند، موتورهای ترمزدار می‌توانند در کسری از ثانیه گردش را متوقف کنند.
کاربرد اصلی موتور ترمزدار چیست؟
موتور ترمزدار معمولاً در صنایع زیر کاربرد دارد:
-
بالابرها، جرثقیل‌ها و آسانسورها
-
خطوط بسته‌بندی، پرکن و برش دقیق
-
ماشین‌آلات CNC و تزریق پلاستیک
-
نوار نقاله‌هایی که نیاز به توقف سریع دارند
-
دستگاه‌های صنعتی که در پایان هر سیکل باید سریعاً متوقف شوند
نحوه عملکرد ترمز الکتروموتور چگونه است؟
ترمز نصب‌شده روی موتورها معمولاً ترمز الکترومغناطیسی (برقی) است. عملکرد آن به این صورت است:
-
زمانی که برق به موتور وصل است، ترمز به‌صورت آزاد است و اجازه حرکت شافت را می‌دهد.
-
زمانی که برق موتور قطع می‌شود، فنر داخلی ترمز فعال شده و با فشار، دیسک ترمز را به شافت می‌چسباند و گردش آن را متوقف می‌کند.
-
این عملکرد بدون نیاز به مداخله اپراتور انجام شده و کاملاً خودکار و ایمن است.
ولتاژهای رایج ترمزهای موتور
ترمزهای الکترومغناطیسی مورد استفاده در الکتروموتورها می‌توانند در ولتاژهای مختلف ساخته شوند که بسته به طراحی و نیاز پروژه انتخاب می‌شوند:
-
۲۴ ولت DC
مناسب برای سیستم‌های کنترل دقیق و ایمنی بالا -
۱۱۰ ولت AC یا DC
رایج در تجهیزات خاص و صنعتی -
۲۲۰ ولت AC
پرکاربردترین نوع در ایران و مناسب برای اکثر پروژه‌ها -
۲۸۰ ولت AC (در برخی مدل‌های صنعتی خاص)
در هنگام انتخاب ترمز برای یک موتور باید به توان (کیلووات) و دور موتور (RPM) دقت شود، زیرا توان ترمز باید متناسب با انرژی حرکتی موتور انتخاب شود.
آیا هر موتوری می‌تواند ترمزدار شود؟
بله، یکی از نکات مهم این است که تقریباً هر الکتروموتوری (اعم از تک‌فاز، سه‌فاز، فلنج‌دار، پایه‌دار و…) قابلیت نصب ترمز را دارد. البته:
-
بعضی موتورها به‌صورت فابریک با ترمز عرضه می‌شوند
-
برخی دیگر بدون ترمز هستند اما امکان نصب کیت ترمز روی آن‌ها وجود دارد
نصب ترمز روی موتور باید توسط تکنسین مجرب انجام شود، چرا که نیاز به تنظیم دقیق مکانیکی و الکتریکی دارد.
برندهای رایج ترمز موتور چیست؟
ترمزها توسط برندهای مختلف ایرانی، چینی و اروپایی تولید می‌شوند. در این مورد، برند اهمیت حیاتی ندارد، بلکه تناسب ترمز با توان و سرعت موتور مهم‌ترین فاکتور است. از جمله برندهای رایج:
-
ایتالیایی: Lenze، Bonfiglioli، KEB
- دیگر کشور های اروپایی : از جمله الکتروموتور ABB ، الکتروموتور SEW و …
-
ایرانی: الکتروژن، جمکو (در مدل‌های سفارشی)
-
چینی: برندهای متفرقه با قیمت مناسب و کیفیت متوسط
مزایای استفاده از الکتروموتور ترمزدار
- توقف سریع و دقیق
- افزایش ایمنی در سیستم
- مناسب برای سیستم‌های حساس به موقعیت
- جلوگیری از حرکت ناگهانی بعد از قطع برق
- قابل نصب روی تمامی انواع الکتروموتور
جمع‌بندی
موتور ترمزدار یک گزینه ایده‌آل برای پروژه‌هایی است که نیاز به کنترل دقیق توقف حرکت دارند. انتخاب درست ولتاژ ترمز، توان مناسب، و نوع نصب، نقش حیاتی در عملکرد بهینه این سیستم‌ها دارد.