پمپ دنده ای یکی از پمپ های صنعتی است که با عنوان پمپ جابجایی مثبت نیز شناخته میشود. سیال موردنظر، داخل محفظه پمپ جریان پیدا می کند؛ بر اثر تماس با چرخ دنده ها که جزو قطعات داخلی پمپ دنده ای به شمار می روند، به صورت کاملاً مکانیکی عمل پمپاژ را به شکل چرخشی انجام می دهند. مکانیسم عمل یک پمپ دنده ای با سرعت چرخش معین، یک جریان یکنواخت و بدون توقف را موجب می گردد.
پمپ دنده ای چگونه کار می کند؟
با توجه به شکل فوق، انواع پمپ دنده ای بر اساس مکانیسم عمل و عکس العمل چرخ دنده ها و سیالات برای پمپاژ مایعات استفاده می کنند. در بخش ورودی پمپ های دنده ای، سیال مورد نظر به داخل محفظه وارد می شود؛ سپس در داخل حفره های چرخ دنده ها جریان پیدا کرده و عمل پمپاژ صورت می‌گیرد و در نهایت، سیال از سمت دیگر در محل خروجی به مسیرهای مورد نظر هدایت می شود.
انواع پمپ دنده ای
پمپ های دنده ای به دو دسته پمپ دنده ای داخلی و پمپ های خارجی تقسیم بندی می شوند؛ نمونه های پمپ های داخلی و خارجی را در شکل زیر مشاهده می کنید:
با توجه به شکل های فوق، پمپ دنده ای داخلی نوعی پمپ است که چرخ دنده ها در محفظه داخلی با یک محور مرکزی در داخل یکدیگر به چرخش در می‌آیند؛ چرخ دنده بزرگتر، چرخنده کوچکتر را در بر گرفته است. این مدل طراحی، بهترین کارایی را برای تخلیه جریان سیال در داخل پمپ دنده ای تامین می کند. مکانیسم عمل پمپ های دنده ای داخلی به شیوه ای است که در قسمت قبلی ذکر کردیم؛ سیال پس از ورود به محفظه چرخ دنده ها، تحت فشار قرار گرفته و حجم آن کاهش پیدا می‌کند؛ سپس از طریق آنها به مسیر مورد نظر پمپاژ می شود.
در پمپ دنده ای خارجی، دنده ها در دو محور جداگانه به چرخش در می‌آیند و در هر دو، دنده های آن در یکدیگر فرو می رود؛ سیال به داخل محفظه مکیده شده و از مابین دنده های چرخنده ها حرکت می کند.
کاربردهای پمپ دنده ای
انواع پمپ دنده ای عموماً برای پمپاژ مایعات و سیالات با ویسکوزیته بالا نظیر روغن، رنگ های صنعتی، رزین و مواد غذایی استفاده می شود. اهمیت استفاده از پمپ های دنده ای زمانی پر رنگ تر می شود که برنامه های کاربردی با دقت بالا و خروجی فشار بیشتر مورد نیاز باشد؛ اگرچه خروجی پمپ های دنده ای به فشار بستگی ندارد اما در مواردی که شدت جریان نامنظم باشد، این پمپ ها کارایی بهتری را ارائه می دهند.
موارد زیر نمونه هایی از کاربرد های پمپ های دنده ای خارجی و داخلی را نشان می دهد:
کاربرد پمپ دنده ای خارجی:
- روغن های سوختی- روغن های روانکار
- افزودنی های شیمیایی و پلیمر ها
- مخلوط های شیمیایی
- کاربردهای هیدرولیک تجهیزات متحرک کشاورزی و صنعتی
- اسید ها و مواد قلیایی ( تجهیزات فولاد ضد زنگ یا ساختار کامپوزیتی)
- حلال ها و الکل ها
کاربرد پمپ دنده ای داخلی:
- روغن های سوختی و روغن های روان کار
- رزین ها و پلیمر ها
- الکل ها و حلال ها
- مواد آسفالت، قیر نفتی و قیر طبیعی
- کف پلی اورتان
- فرآورده های غذایی نظیر انواع شربت ها، کره، کاکائو، شکلات، مواد پر کننده، چربی های
گیاهی، روغن های گیاهی، خوراک حیوانات، کره بادام زمینی
- رنگ، جوهر و رنگدانه
- صابون ها و سورفکتانت ها
- گلایکول ها
با نگاه اجمالی بر موارد کاربردی پمپ های دنده ای داخلی و خارجی به راحتی می‌توان متوجه شد که پمپ های دنده ای خارجی قادر به اعمال فشار بالاتر از ۷۵۰۰ psi می باشد و در مواردی کاربرد دارد که فشار بالا مورد نیاز است اما استفاده از پمپ های دنده ای داخلی، زمانی مناسب است که قابلیت مکش بهتر و سیالات با ویسکوزیته بالا و مایعات حساس به آشفتگی مورد نظر باشد.
